28 oktober 2024, 19:26 • 4 minuten leestijd
Het geheimzinnige Sunneklaasfeest op Ameland wordt nu voor het eerst door eilanders zelf van zijn mysterie ontdaan. Een nieuwe documentaire van Omrop Fryslân geeft een unieke blik achter de schermen van het feest.
Een bezoek van omroep PowNed eind vorig jaar aan het feest op Ameland ligt nog vers in het geheugen. Dit bezoek liep uit op bedreigingen, veel tumult in de media en uiteindelijk een officieel politieonderzoek. Opnieuw werd duidelijk dat inwoners van Ameland geen pottenkijkers willen en dat ze verslaggevers in het uiterste geval zelf van het eiland verjagen.
Op het eiland zijn ze klaar met de ophef. Amelanders willen niet dat steeds meer sensatiezoekers hun feest verstoren. Dus geven ze eenmalig een inkijkje in het reilen en zeilen van Sunneklaas.
Documentairemakers Herman Zeilstra en Pieterjan Wouda van FryslânDOK hebben een week lang op Ameland gewoond en met veel Amelanders gesproken over het feest.
Hoe kwam deze documentaire tot stand?
"Na de ophef van afgelopen jaar hebben de Amelanders met groepen van honderden inwoners de hoofden bij elkaar gestoken", zegt Zeilstra. "Zo van: 'Wat moeten we hier als gemeenschap mee?' Toen hebben ze besloten dat ze graag willen vertellen wat het feest voor hen betekent."
Wouda: "Ik denk dat er heel veel ophef is geweest over de mediarel van vorig jaar. Maar er is nooit echt naar de Amelanders geluisterd. Er is nooit aan hen gevraagd waarom dat feest zo belangrijk is voor ze."
"We wilden geen documentaire maken over de rol van de media. Ik vind het veel interessanter om naar de mensen te luisteren, inclusief kritische vragen. Zodat ze zelf alles kunnen vertellen."
Hoe bijzonder was deze kans?
Zeilstra: "Het is wel een buitenkans om te zien hoe het Sunneklaasfeest nu eigenlijk in elkaar steekt. Vroeger ging ik wel op vakantie naar Ameland en toen was al duidelijk dat je er die twee dagen niet moest zijn."
Wouda: "Wij merkten dat het tegennatuurlijk was om over het feest te praten. Al eeuwen zeggen Amelanders dat het een feest is voor Amelanders door Amelanders. Ze maken er zelf ook bijna geen beelden van. Dat is bijzonder in deze tijd, dat er ook niet wordt gefotografeerd."
Zeilstra: "Je merkt zelfs bij de jongeren dat het er echt in zit, dat ze dus niet praten over het feest. Deze documentaire is voor de Amelanders dan ook een grote stap."
Wat houdt het Sunneklaasfeest precies in?
Wouda: "Het is een soort gemaskerd bal. Het is een vermommingsspel dat gaat om herkennen en herkend worden. Je moet raden wie er achter het masker zit. Is het mijn man? Mijn buurman? Of zelfs mijn zoon?"
Als er mensen komen om beelden te maken, dan worden ze woest. En ik begrijp dat wel.
"Het is geen vrouw-onvriendelijk feest. Het is een traditioneel feest, met een spel met traditionele rolverdeling. Ik denk dat mensen in Nederland zich ongemakkelijk voelen bij die rolverdeling, al is het maar een spelletje."
"Amelanders weten dat het maar een spelletje is, terwijl mensen van buiten denken dat het er altijd zo aan toegaat op Ameland. Dat is helemaal niet het geval."
Begrijpen jullie waarom de Amelanders hun traditie zo fel beschermen?
Wouda: "Ze voelen zich bedreigd. Ze maken zelf al bijna geen beelden. Iedereen kent elkaar en je kunt de mensen achter de maskers dan ook vertrouwen. Als er dan anderen van buiten komen om toch beeld te maken of mee te doen, worden ze woest. En ik begrijp dat wel."
Voor de vrouwen is het een spelletje om niet ontdekt te worden
Zeilstra: "Het is alsof je als buitenstaander naar een bruiloft gaat, waar je niet bent uitgenodigd. Laat die Amelanders ook lekker hun eeuwenoude traditie uitvoeren."
"De rest van het jaar worden ze al overspoeld met toeristen die wat van hen willen. Ik vind het ook wel mooi in deze tijd dat een gemeenschap zegt: 'Wegwezen, die twee dagen.' Dat geeft aan dat ze wel kloten hebben als gemeenschap."
Hoe zijn jullie ontvangen op Ameland?
Zeilstra: "We hebben veel interviews gehad op het eiland en iedereen begon ons ook te groeten. Eigenlijk werden we altijd vriendelijk en open ontvangen, hoe tegennatuurlijk het voor de Amelanders ook is om erover te praten."
Dit is waarom Amelanders geen buitenstaanders bij het feest willen
"Voor hen zijn sociale media een ernstige bedreiging. Als je online alleen maar 'snippets' laat zien van het traditionele feest, dan wordt het feest al snel uit zijn verband getrokken. Wij willen graag laten zien hoe het hele feest is."
Wouda: "Op het laatst zijn we ook op de Buren-kermis geweest met de camera. Voor 99 procent ging dat goed, maar we zijn ook door iemand aangesproken. Die man was wel obstinaat en agressief. We moesten gewoon opdonderen. Dan merk je wel hoe gevoelig het ligt."
Wanneer is de documentaire te zien?
De documentaire over Sunneklaas is zaterdag 9 november om 15:30 uur te zien bij FryslânDOK op NPO 2.
Op zondag 10 november om 17.00 uur is de documentaire te zien bij Omrop Fryslân.
Tips van de redactie
Omrop Fryslân is ook via WhatsApp te volgen. Via ons WhatsApp-kanaal sturen we je interessante berichten en video’s uit Fryslân en blijf je op de hoogte. Abonneer je hier.